Gleby
Utwory powierzchniowe gminy Grzmiąca wykazują dużą zmienność poziomą i pionową składu mechanicznego, co decyduje o mozaikowatości typów gleb i użytkowania terenu. Mozaikowaty układ użytków na obszarze gminy stanowi odzwierciedlenie rozkładu gleb i litologii oraz rozmieszczenia form ukształtowania terenu.
Typy gleb
Na obszarze moreny dennej falistej i płaskiej dominują strefowe gleby brunatnoziemne, które w środkowych i dolnych partiach zboczy mogą wykazywać oglejenie opadowe. Tego typu gleby zalicza się obecnie (Systematyka Gleb Polski 1989) do gleb płowych lub brunatnych dwuczłonowych. Między miejscowościami Grzmiąca - Czechy - Mieszałki - Grzmiąca występuje rozległy obszar gleby brunatnoziemnych wytworzone są z piasków gliniastych mocnych naglinowych, a miejscami z glin zwałowych. Gleby brunatne kwaśne oraz rdzawe wykształciły się z piaszczystych skał macierzystych, najczęściej z piasków słabogliniastych płytko podścielonych piaskami luźnymi.
Występujące deniwelacje terenu sprzyjają procesom erozyjnym, w wyniku których następuje sukcesywne spłycanie poziomów próchniczych na stokach oraz akumulacja materiału glebowego u ich podnóży i w zagłębieniach bezodpływowych. Na podłożu takich osadów deluwialnych rozwinęły się czarne ziemie i gleby mułowe.
Na struktury wydłużone, występujące w dolinach Parsęty, Perznicy, Raduszy, Trzebiegoszczy i Łozica, składają się gleby torfowe oraz mułowo-torfowe. Mady wykształcone są w dolinie Parsęty w okolicach Krosina oraz w środkowym i dolnym biegu Perznicy. Na obrzeżach, w miejscach zwykle przesuszonych, glebom torfowym towarzyszą gleby murszowe, często z dobrze rozwiniętym wierzchnim poziomem organiczno-murszowym (m.in. miedzy Grzmiącą a Lubogoszczą, w ok. Krosina i na północny-wschód od Suchej).
Obszary leśne w zachodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej części gminy zajmują kompleksy gleb bielicoziemnych: gleby bielicowo-rdzawe i bielicowo-brunatne wykształcone na piaskach i żwirach.
.
Wycinek mapy glebowo-rolniczej okolic gminy Grzmiąca, przedstawiającej kompleksy rolniczej przydatności gleb (wg Witka 1979)
Kompleksy gleb
Wśród gmin w dorzeczu Parsęty gmina Grzmiąca należy do gmin o średnich warunkach glebowych. Wyrazem jakości gleb jest udziału gruntów ornych (45,30%) przy równoczesnym udziale terenów leśnych w powierzchni gminy (ok. 34,98%). Z uwagi na dominacje gruntów ornych, gminę można zaliczyć do gmin rolniczych. W gminie stosunkowo duży jest udział gleb kompleksu 2 i 4, choć część terenu jest już zajęte przez kompleksy 6 i 7 (31,4%), wytworzone na piaskach.
Na terenie gminy można wyróżnić 3 duże główne strefy występowania odmiennych typów kompleksów przydatności rolniczej gleb. W obrębie miejscowości Grzmiąca - Czechy - Mieszałki - Grzmiąca występuje rozległy kompleks pszenny dobry i żytni bardzo dobry (II-IV klasa). Gleby brunatnoziemne wytworzone są z piasków gliniastych mocnych naglinowych o prawidłowych stosunkach wodnych (kompleksy 2 i 4). Skupisko najlepszych gleb występuje na północ i wschód od Grzmiącej, wokół miejscowości Równe, Przystawy i Czechy. Są to gleby należące do brunatnoziemnych, zaliczane do 2 kompleksu i w sporadycznych przypadkach do 3 i 4 kompleksu rolniczego.
W kierunku zachodnim, na obszarze Krosino - Wielawino - Nosibądy -Kamionka - Sucha - Grzmiąca dominują kompleksy: żytni słaby i bardzo słaby. Obszar położony w kierunku południowo-wschodnim od Grzmiącej (Grzmiąca -Lubogoszcz - Przeradz) cechuje się dużą zmiennością kompleksów glebowych pszennych i żytnich, dobrych, słabych i bardzo słabych.
| Kompleksy pszenne | Kompleksy żytnie | Kompleksy zbożowo-pastewne | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| dobry | wadliwy | b. dobry | dobry | słaby | b. słaby | mocny | słaby |
| 2279 | 308 | 2549 | 1000 | 2239 | 924 | 367 | 408 |
Powyższa tabela przedstawia kompleksy przydatności rolniczej gruntów ornych [ha] w gminie Grzmiąca (wg IUNiG 1981)
Erozja gleb
W gminie występuje zagrożenie pokrywy glebowej procesami erozji wodnej i eolicznej. Erozja wywołana wiatrem jest ograniczona gminy do równinnych terenów rolniczych, a oddziałuje w sezonach gdy powierzchnia pól jest odsłonięta i nie chroniona szatą roślinną. Większe działanie degradacyjne na gleby wykazuje erozja wodna. Do obszarów o potencjalnie silnej erozji wodnej zaliczono obszar na urozmaiconej morfologicznie wysoczyźnie morenowej w ok. Czech, na wzgórzach morenowych w ok. Grzmiączki, skłon wysoczyzny morenowej na południe od Storkowa. Czynnikami sprzyjającymi erozji jest stosunkowo duże nachylenie i skład mechaniczny gleb.
Zarówno długie powierzchnie stokowe, jak i pagórkowato ukształtowane powierzchnie ziemi gminy Grzmiąca sprzyjają występowaniu procesów erozji gleb
Potencjalne warunki dla wystąpienia erozji gleb - długie powierzchnie stokowe
Potencjalne warunki dla wystąpienia erozji gleb - pagórki
Gleby w obrębie gruntów ornych gminy charakteryzuje zakwaszenie, sięgające nawet głębokości 150 cm (Borowiec 1998). Gleby wymagają wapnowania oraz nawożenia magnezem, potasem i fosforem. Również w zakresie zasobności w przyswajalne makroskładniki (magnez, fosfor, potas) i mikroskładniki (miedź, bor, molibden) zdecydowana większość gleb gminy wykazuje niedostatki, wpływające w rezultacie negatywnie na plonowanie roślin.
